Manifest “DM aan de Mienskip”
In grofweg de afgelopen 30 jaar is onze samenleving door digitalisering volledig veranderd. Wij, samenwerkingsverband DiBu Fryslân, komen samen vanuit de overtuiging dat iets dat zo snel zulke veranderingen teweeg brengt, niet voor lief genomen moet worden. Juist in deze snelheid moeten we bevragen wat de invloed op ons als individu en maatschappij is, en handelen daar waar nodig en mogelijk. Het is onze missie om ervoor te zorgen dat elke inwoner van Fryslân met volle overtuiging kan deelnemen en bijdragen aan de digitaliserende samenleving. Waarmee we een gezonde digitale ‘Mienskip’ nastreven.
Aanleiding
De razendsnelle digitale veranderingen in onze samenleving hebben ervoor gezorgd dat vrijwel niemand nog om het gebruik van digitale middelen heen kan. Dit levert goede dingen op, maar ook mindere. Er zijn vragen over toegang tot betrouwbare informatie, veiligheid van persoonsgegevens en hoe ons welzijn wordt beïnvloed door de verleiding constant online te zijn. Het aantal burnouts in de samenleving is in 15 jaar van 11% naar 16% gegroeid, psycholoog Thijs Launspach legt in zijn boek Fokking Druk de link tussen altijd connected zijn en burnouts (Launspach, 2018). Daarnaast is door digitalisering is de scheiding tussen werk en privé vervaagd. Studies tonen aan dat mensen hier weinig weerbaar tegen zijn (Hao, Z. et al., 2021).
De zorgen zijn niet perse nieuw. Wel zijn met de komst van digitale technologie de vraagstukken groter en complexer geworden. Dit wordt mede onderstreept door onderzoeker Rudy van Belkom in zijn boek ‘Alive and Clicking’ (van Belkom, 2022). Er is geen duidelijke regulering of georganiseerde reflectie over digitalisering. Daarmee draagt het bij aan polarisatie, kansenongelijkheid en wordt een gevoel van niet volwaardig mee te kunnen doen in de hand gewerkt.
De digitale transitie heeft echter ook positieve effecten. Het maakt het bijvoorbeeld makkelijker om decentraal te organiseren en ieders geluid te laten horen (Feldstein, 2021). Daarnaast heeft het ons productiever gemaakt en zijn we tot meer in staat. Tot slot is digitalisering ook de oplossing voor veel problemen. Stel je bijvoorbeeld voor hoe de wereld er tijdens de lockdowns van Covid eruit had gezien zonder te hebben kunnen videobellen of online samen te werken.
Zowel de positieve als de negatieve aspecten vragen om een proactieve houding van ons als samenleving. Overheid, individuen en organisaties hebben hierin gezamenlijk een rol te spelen. Op die manier kun je samen in actie komen om collectieve duurzame oplossingen te bieden.
Onze Visie
Wij geloven in een Fryslân waarin iedereen zelfbewust, autonoom, vaardig en weerbaar kan deelnemen aan de digitale informatiesamenleving. Een Fryslân waar mensen kritisch en niet bang zijn, bewuste keuzes maken omtrent eigen data, zich kunnen wapenen tegen informatiemanipulatie (mis- des- of malinformatie) en een goede balans weten te vinden tussen on- en offline zijn. Een Fryslân waar iedereen zich gehoord voelt en kan bijdragen als men dat wil. Wij streven naar een samenwerkingsverband waarin we verschillende organisaties, instellingen en individuen verbinden en versterken.
Wat we deden
Periodiek komen we bij elkaar om uit te wisselen en samen te smeden. Dat is uitgemond in een project ‘whatsapp-etiquette’ waarmee we Socratische dialogen voerden met jongeren over Whatsapp-gebruik. Een ander voorbeeld is De PIT, waarbij drie lokale onderzoeksplatforms (bij Firda, NHL Stenden en bibliotheek Drachten) zijn opgezet door burgers en studenten waarmee met gebruikmaking van digitale (OSINT) tools onderzoek is gedaan naar gebeurtenissen in de eigen leefomgeving. Ook is er in het verlengde van het samenwerkingsverband onderzoek gedaan naar Meaningful Communication, is er bij Firda het Digitaal Moreel Kompas ontwikkeld en is er onderzoek gedaan naar online gedrag, incidenten en mediawijsheid onder mbo-studenten en scholieren in Leeuwarden. Fers en dbieb Leeuwarden organiseerden de toonaangevende The Glass Room-tentoonstelling, de eerste keer dat deze internationale expo in een bibliotheek plaatsvond. Een ander project in het verlengde van het samenwerkingsverband is de European Influencers Academy.
Wat we doen
Wat we deden blijven we doen, maar meer georganiseerd. We richten ons met de kenniskring DiBu Fryslân op drie pijlers die in verbinding staan en waarin de volgordelijkheid niet vaststaat. Belangrijk is dat alles moet uitmonden in doen, maar DiBu Fryslân is in de eerste plaats een katalysator en verbinder.
Netwerk en verbinder: We fungeren als een netwerkplatform waarin diverse partijen in Fryslân samenwerken en kennis uitwisselen. Dit doen we door zeswekelijks een lunch te organiseren en jaarlijks diverse evenementen te organiseren of bij te wonen en het thema Digitaal Burgerschap aan te kaarten.
Onderzoek: We verbinden onderzoekers met relevante (maatschappelijke) vraagstukken over digitalisering die spelen in de 'Mienskip'. We streven naar een dieper begrip van digitalisering en haar effecten op het dagelijks leven.
Kennisdeler en aanjager: We proberen zoveel mogelijk mensen te voorzien van de kennis die zij nodig hebben. We willen digitale vaardigheden bevorderen, kennis verspreiden over digitale weerbaarheid. We richten ons primair op de bestaande netwerken en secundair op de eindgebruiker. Door middel van bijvoorbeeld de aanpak begeleidingsethiek (Tijink en Verbeek, 2019) proberen we waardengedreven digitalisering te bevorderen.
Deze doelen proberen we te bereiken door te werken op de manier die wij zelf aanhangen. Kritisch op eigen handelen in informatieverspreiding en selectief in het gebruik van digitale middelen. Waar mogelijk zetten we gebruiksvriendelijke en op publieke waarden gebaseerde alternatieven in.
Onze Verbinding
Als DiBu Fryslân verbinden we wetenschap, onderwijs, (maatschappelijke) organisaties, overheid en inwoners van Friesland. We geloven in een bottom-up aanpak, waarbij mensen zelf hun problemen oplossen en zorgen voor impact. Samen streven we naar een digitale samenleving waarin iedereen zich volwaardig, weerbaar en veilig kan bewegen en kan bijdragen aan de digitaliserende wereld.
We nodigen iedereen uit om zich aan te sluiten bij ons samenwerkingsverband, bij te dragen aan ons onderzoek, kennis te delen en samen te werken aan een de digitale Mienskip. Met een gezamenlijke inspanning kunnen we de digitalisering voor ons laten werken in plaats van tegen ons.
Dit manifest is een DM (direct message) voor elke Fries. Samen creëren we een toekomst waarin digitaal burgerschap een vanzelfsprekendheid is voor elke Fries, ongeacht achtergrond, leeftijd of opleidingsniveau. Blijf betrokken bij DiBu Fryslân en doe ook mee.
Bronnen
Feldstein, S. (2021). The Rise of Digital Repression, How Technology is Reshaping Power, Politics, and Resistance. Oxford University Press.
Hao, Z. et al., (2021). Stress, academic burnout, smartphone use types and problematic smartphone use: The moderation effects of resilience. Elsevier Ltd.
Launspach, T. (2018). Fokking Druk. Spectrum.
Schulz, D. (2021). Evaluating the evaluators: Investigating the multilevel dynamics of outside-in constructions of organizational legitimacy. Doctoral Dissertation. Radboud University Nijmegen.
Schulz, D., Kleijweg, A. (2021). Co-Creating Online Research Methods During COVID-19: Using Teams and Padlet to Co-Create a Codebook for Online Content Analysis. SAGE Research Methods: Doing Research Online.
Tijink, D. en Verbeek, P. P. (2019). Aanpak Begeleidingsethiek. Een dialoog over technologie met handelingsperspectief. ECP | Platform voor de InformatieSamenleving.
Van Belkom, R. (2022). Alive and Clicking. Bot Uitgevers.